Эмоционалды интеллект — басқалармен өзара әрекеттесудің табысты кілті

Эмоционалды интеллект ниетті іс-әрекетке айналдыру, саналы шешімдер қабылдау, тиімді байланыстар орнату үшін қажет. Қазіргі әлемде өзімізбен және өзгелермен тіл табысу қиындап бара жатқанын көбіміз білеміз. Сондықтан, басқалармен табысты өзара әрекеттесу эмоционалды интеллектке тікелей байланысты екенін түсіну маңызды.

Эмоционалды интеллект дегеніміз не?

Эмоционалды интеллект (EQ) – бұл өзіңіздің эмоцияларыңызды позитивті түрде анықтау, пайдалану, түсіну және басқару қабілеті, мысалы, стрессті жеңілдету, қиындықтарды жеңу және жанжалды басу. Сондай-ақ, бұл қабілет басқа адамдардың эмоционалды күйін тануға мүмкіндік береді. Эмоционалды интеллектті зерттеу мен оны іс жүзінде қолдану арасында үлкен айырмашылық бар. Сіз белгілі бір қадам жасауыңыз керек екенін түсінуіңіз мүмкін, бірақ бұл сіз оларды жасайсыз дегенді білдірмейді, әсіресе стресс жағдайында. Мінез-құлық әдеттеріңізді өзгерту үшін сіз күйзелісті қалай жеңуге болатындығын білуіңіз керек.

Эмоционалды интеллект әдетте бес компоненттен тұрады:

1. Өзін-өзі тану. Сіз өзіңіздің эмоцияларыңызды түсінуге тырысасыз және олардың сіздің ойларыңыз бен мінез-құлқыңызға қалай әсер ететінін анықтайсыз. Егер өзіңіздің мықты және әлсіз жақтарыңызды білсеңіз, өзіңізге деген сенімділік артады.
2. Өзін-өзі бақылау. Өзіңізді бақылау арқылы импульсивті сезімдерді, қарым-қатынастағы эмоцияларыңызды басқаруға бейімделесіз.
3. Жанашырлық. Осы арқылы адамдармен жақсы арақатынаста болуды үйренесіз, оларға көмек қолын созасыз.
4. Мотивация. Өз мақсатыңызды елестету арқылы арманыңызға жету жолындағы әрбір қадамды нық басасыз.
5. Әлеуметтік дағдылар. Сіз басқа адамдардың эмоцияларын, қажеттіліктері мен мәселелерін түсіне аласыз, қоғамда өзіңізді жайлы сезінесіз және ұжым ішіндегі жанжалдарды шеше аласыз.

Неліктен эмоционалды интеллект өте маңызды? 

Тұлғаның керемет академиялық білімі болғанымен, жұмыста да, жеке кәсібінде де әлеуметтік тұрғыдан қабілетсіз болуы мүмкін. Жоғары IQ ешқашан сәтті нәтижеге кепіл бермейді. Тандемде IQ және EQ бір-бірін күшейтеді.

Осылайша, эмоционалды интеллект мыналарға әсер етеді:

• Мектептегі үлгерім және жұмыстағы өнімділік. Эмоционалды интеллект сізге жұмыс орнындағы күрделі әлеуметтік қатынастарды бағдарлауға, көшбасшы болуға, сондай-ақ мансапта жетістіктерге жетуге көмектеседі. Көптеген компаниялар үміткерлердің эмоционалды интеллектісін сұхбат кезінде бағалайды, оны кәсіби құзыреттіліктен кем емес сипаттама деп санайды.
• Денсаулық. Егер сіз эмоцияларыңызды басқара алмасаңыз, онда сіз стрессті басқара алмайсыз. Бұл денсаулықтың күрделі мәселелеріне әкелуі мүмкін. Бақыланбайтын стресс қан қысымын көтереді, иммундық жүйені басады, инфаркт қаупін арттырады, бедеулікке ықпал етеді және қартаюды жеделдетеді.
• Психикалық жағдай. Бақыланбайтын эмоциялар мен стресс психикалық денсаулыққа әсер етеді, бұл сізді мазасыздық пен депрессияға әкеп соқтырады. Егер сіз өзіңіздің эмоцияларыңызды басқара алмасаңыз, сіз тұрақты қарым-қатынас орната алмайсыз. Нәтижесінде, жалғыздыққа тап боласыз.

Эмоционалды интеллектті қалыптастыруға не көмектеседі? 

1. Өзін-өзі тану
   Сіздің ашу-ызаңызды, қайғыңызды, қорқыныш пен қуанышты қабылдау қабілетіңізге өмірлік тәжірибеңіз тікелей әсер етеді.Өзіңізге бірнеше сұрақ қойыңыз:-Эмоциялар асқазан, тамақ немесе кеуде жүйесіне физикалық әсерін тигізе ме?
   -Мимикаңызда айқын көрінетін сезімдерді бастан кешірдіңіз бе?
   -Басқалардың және өзіңіздің назарыңызды толық аударатын күй кешіп көрдіңіз бе?
   -Шешім қабылдағанда эмоцияларыңызды басқара аласыз ба?

   Сұрақтарға жауап беру арқылы эмоцияңызды басқару деңгейін анықтаңыз. Өзіңізді тануға бір қадам жақындататын әдіс-тәсілдер:

   -Зейінділікке баулу. Зейінді көбінесе буддизмде медитациямен байланыстырады, дегенмен, әлемдік діннің басым түрі оны дұға етумен жүзеге асырады. Бұл мазасыздықты жойып, мінезді тәрбиелейді, тыныштық күйін сыйлайды.-Күнделік жазыңыз. Әр күннің соңында сізге не болғанын, өзіңізді қалай сезінгеніңізді және қиындықтарды қалай шешкеніңізді жазыңыз. Мерзімді түрде қайта қарап, жағдайларды талдаңыз, қорытынды жасаңыз.

2. Өзін-өзі бақылау
   Сезімдеріңізді мойындай білу – эмоционалды басқарудың алғашқы қадамы. Сіз өзіңіздің эмоцияларыңызды сындарлы шешімдер қабылдау және мінез-құлықты қалыптастыру үшін пайдалануыңыз керек. Стресспен күресуді үйреніңіз. Осылайша сіз сезімдер мен мінез-құлықты басқарып, қарым-қатынастарды реттей аласыз.
3. Жанашырлық
   Сізге эмпат болуға көмектесетін бірнеше кеңесті қолданып көріңіз:
   -Аз сөйле, көп тыңда. Бұл кез-келген шынайы эмпатикалық адам үшін алтын ереже. Сөйлеушінің ойына кедергі келтірмей, оған сөйлеуге мүмкіндік беріңіз.
   -Өз ұстанымыңызға қайшы келетін керісінше пікірді қабылдаңыз. Адамды белгілі бір шешімге не итермелейтінін түсіну үшін оның орнында болу керек. Мүмкін, сіз оның орнында болсаңыз, дәл осылай жасар едіңіз.-«Мен білемін» мен «мен сені түсінемін» арасындағы айырмашылықты түсіну. Басқа адамдардың мәселелерін түсіне білу – бұл қарым-қатынастың сенімді және шынайы деңгейі.
4. Мотивация
   Мотивация – эмоционалды интеллектің құрамдас бөлігі. Жақсы көңіл-күй – таптырмас мотивация. Қабілетімізді арттырып, жаңа жетістіктерге жетуге жағымды көңіл-күй тікелей әсер етеді. Эмоционалды интеллект – өзін және басқаларды түсіну және осы түсінік негізінде әрекет ете білу қабілеті.

   Мен тырыстым → жетістікке жеттім → қуаныштымын → әрі қарай тырысамын

5. Әлеуметтік дағдылар
   Әлеуметтік дағдылар-айналаңыздағы адамдар сізге үнемі жеткізуге тырысатын белгілерді түсіну қабілеті. Бұл сигналдар адамның басынан не кешіп жатқанын және ол үшін шынымен маңызды болып табылатын дүние туралы нақты түсінік береді.Әлеуметтік дағдыларды қалай дамытуға болады?

   -Бір-біріңізге тиісінше уақыт бөліңіз, кейін, мәселеге қайта оралыңыз.
   -Екі тарап та даудың не себепті болып жатқанын түсінуі керек. Оларға тиімді шешім ұсыныңыз. Қақтығыстарды шешу арқылы, әлеуметтік дағдыларды тиімді түрде дамыта аласыз. Алдын-ала адам темпераментін зерттеп алғаныңыз жөн.

   Дайындаған: Алмаханова Айдана